Voorlezen is zo belangrijk en een onderwerp dat me, zowel professioneel als als moeder, nauw aan het hart ligt. Het biedt niet alleen een magisch moment van samen zijn, maar is ook een niet te onderschatten onderdeel van de ontwikkeling van kinderen. Het is noodzakelijke voeding voor hun hersenen.
Dat voorlezen het leesplezier en leesgedrag stimuleert, lijkt misschien vanzelfsprekend, maar wat het doet voor de taal- en rekenvaardigheid, woordenschat en sociaal-emotionele ontwikkeling is minder bekend.
In dit stuk heb ik de vele wetenschappelijk onderbouwde voordelen van en belangrijke informatie rondom voorlezen voor jullie op een rij gezet.
Lees dit stuk maar eens door, of bekijk op zijn minst de koppen. Dan zie je al snel hoe veelzijdig en impactvol voorlezen is. En hoe belangrijk het is om een plan te hebben dat ervoor zorgt dat voorlezen een vast onderdeel is van je dag.
Boekwijzer ontwikkelde daarom het Boekwijzer Voorleesplan om voorlezen een vast en vanzelfsprekend onderdeel van de dag te maken. Neem HIER contact op over een lezing of workshop.
Vergeet niet om deze kennis weer met anderen te delen – op het schoolplein, thuis, in nieuwsbrieven… waar je maar wil. Bewustzijn draagt krachtig bij aan de positieve verandering die we kunnen maken.
Vroeg beginnen en lang doorgaan
Voorlezen… je kunt er niet vroeg mee beginnen en niet lang genoeg mee doorgaan.
Als we kinderen vanaf jonge leeftijd voorlezen, leggen we de noodzakelijke fundamenten voor een rijkere taalontwikkeling. Baby’s die worden voorgelezen lopen met vijftien maanden al voor in hun taalontwikkeling en breiden die voorsprong vervolgens alleen maar verder uit. Ook als kinderen zelf kunnen lezen, is het van groot belang dat we blijven voorlezen. Zo kunnen we hen helpen om gemotiveerd te blijven, hebben we invloed op de boeken die ze lezen, kunnen we boeken voorlezen die ze zelf nog niet kunnen lezen en zijn we erbij als ze een leesdip krijgen. Kortom: zo kunnen we ze helpen om een levenslange liefde voor verhalen te ontwikkelen, ook als ze zelf geen sterke lezers zijn.
Taalontwikkeling, tekstbegrip en woordenschat
De woordenschat, de taalontwikkeling en het tekstbegrip van kinderen die dagelijks worden voorgelezen is groter en groeit sneller dan bij kinderen die dat niet regelmatig ervaren. Het rijke taalgebruik in prentenboeken biedt meer nieuwe woorden en bijzondere zinsconstructies dan alledaagse gesprekken. Het effect is indrukwekkend. Kinderen die 15 minuten per dag lezen of worden voorgelezen, lezen ongeveer 1.146.000 woorden per jaar. Kinderen die minder dan 5 minuten per week lezen of worden voorgelezen, lezen per jaar maar ongeveer 21.000 woorden. Voorlezen is bovendien een uitmuntende voorbereiding op zelf leren lezen.
Sociaal-emotionele ontwikkeling
Goed geschreven verhalen zijn krachtige spiegels en vensters naar de wereld. Ze helpen kinderen om zichzelf en anderen beter te begrijpen. Als we iets lezen, is het net alsof we het beleven en zo kunnen we onze eigen gevoelens beter leren begrijpen of duiden. Het biedt ons ook de mogelijkheid om anderen over sociale en culturele grenzen heen ontmoeten, of zelfs die ander worden in een verhaal. Het maakt kinderen (en ons) rijkere, empirischere wezens en dat – de empathische identificatie – is voor mij misschien wel de allergrootste kracht van boeken.
Rekenvaardigheid en zo meer
De voordelen van voorlezen richten zich niet alleen op psyche en taal. Van voorlezen worden kinderen ook beter in rekenen. Sterker nog: er is een onderzoek waaruit blijkt dat kinderen die worden voorgelezen hoger scoren op álle onderdelen van de cito. Nu ben ik geen fan van de cito, maar dit is toch wel heel indrukwekkend.
Literaire competentie
Door kinderen voor te lezen, maken kennis met de (soms spannende) structuur van boeken en ontwikkelen ze vaardigheden om verhalen te analyseren. Het draagt krachtig bij aan hun literaire competenties en maakt van hen sterke lezers.
Langdurige cognitieve voordelen en impact op de hersenen
Neurologische studies tonen aan dat kinderen die vanaf jonge leeftijd regelmatig voorgelezen worden, tot ver in hun schoolloopbaan een voorsprong behouden in hun cognitieve ontwikkeling. Denk daarbij aan verbeelding, rijke fantasie, concentratievermogen en leesvaardigheid. Dit positieve effect is al aangetoond bij baby’s.
Verbinding, rust en plezier
Ik noemde hierboven empathische identificatie als een van de grootste voordelen van voorlezen. Maar misschien staat het niet te evenaren gevoel dat ik krijg van het samen verdwijnen in een verhaal daar nog wel boven. Voorlezen biedt momenten van verbinding en rust. Het geeft je de mogelijkheid om een boek te kiezen waarin onderwerpen spelen die je kind bezighouden, die je kind meer van de wereld en mensen laten zien, die een opening zijn naar magische avonturen. En vaak is het het begin van een bijzonder gesprek of biedt het voorlezen de kalmte die nodig is om een iets wat er die dag speelde te vertellen.
Geschikte boeken
Wat we voorlezen is dus belangrijk. Het is noodzakelijk om boeken te kiezen die passen bij de taalontwikkeling en interesses van het kind. En ook om ervoor te zorgen dat kinderen boeken lezen die divers zijn op het gebied van inhoud en genre. Boeken die spiegels en vensters zijn. Fictie, non-fictie, graphic novels, prentenboeken, poëzie, young adults, kartonboekjes, kunstboeken, meertalige boeken…
Hulp en betrokkenheid bij keuze boeken
Laat je bij het kiezen van geschikte boeken helpen door een kinderboekenexpert. Als je iets wil weten over de tanden van je kind ga je ook naar de tandarts 😉 Zorg voor een goede band met de bibliotheek en kinderboekenwinkel als die er zijn. Raadpleeg boekwijzer. Zorg dat school en gezin in contact zijn met elkaar en allemaal weten waar zij goede boeken vandaan kunnen halen.
Maak een voorleesplan!
Besteed wezenlijke aandacht aan het maken van een voorleesplan. Rijschema’s, slaapplannen, opvang, we hebben voor zo’n beetje alles wat onze kinderen aangaat een plan. Maar vaak niet, of niet concreet genoeg als het gaat om voorlezen. Boekwijzer heeft een stappenplan ontwikkeld dat je concreet helpt om – thuis of in de klas – een positief en stimulerend leesklimaat neer te zetten. Neem contact op als je daar meer over wil weten.
Positieve en negatieve leesspiraal
Als kinderen vaak worden voorgelezen, vinden ze lezen leuker, willen ze vaker lezen, worden ze er beter in en gaan ze het nog meer doen etc etc. Er is dan sprake van de zogenoemde positive leesspiraal. Helaas bestaat er ook een negatieve leesspiraal. Als kinderen niet regelmatig voorgelezen worden, blijft hun leesvaardigheid achter en raken ze steeds minder gemotiveerd. Daar willen we ver van blijven.
Effectieve strategieën binnen voorlezen
Er zijn tot slot veel manieren om voorlezen nog effectiever te maken. Denk daarbij aan herhaling, melodie en rijm. Het zijn dingen die kinderen helpen om verhalen beter te begrijpen en te onthouden. Ook interactief voorlezen en het meelezen met een luisterboek kan bijdragen aan de taalvaardigheid. Ik zal daar in een later stuk nog eens dieper op ingaan.
